قوانین و مقررات چاپ

مقدمه

چاپ به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم تبلیغات و اطلاع‌رسانی، تابع قوانینی است که هم از نظر فنی و کیفیتی و هم از نظر فرهنگی، قانونی و اخلاقی باید رعایت شوند. عدم رعایت این ضوابط می‌تواند منجر به کیفیت پایین، هزینه‌های اضافی، تأخیر در تحویل، حتی مسئولیت قانونی باشد. در این متن، قوانین کلی و همچنین قوانین خاص برای چاپ لارج فرمت، افست و دیجیتال بررسی می‌شود.

قوانین عمومی مشترک بین انواع چاپ

1. رعایت شئونات فرهنگی و مذهبی
   سفارش‌هایی که شامل محتوایی مغایر با قوانین کشور جمهوری اسلامی ایران هستند، مانند تصاویر خلاف عفت عمومی، استفاده ابزاری از تصویر بانوان، تصاویر نامناسب یا برخلاف اصول اخلاقی، موضوعات ممنوع تبلیغاتی، مطالبی که مروج خشونت یا خلاف قوانین کلی باشند، باید رد شوند یا اصلاح گردند.

2. متن و زبان
   استفاده از متن تمام لاتین به شکلی که مخاطب را به اشتباه به کالا یا خدمات خارجی بودن یک کالای داخلی بکشاند، ممنوع است.

3. مالکیت حقوقی و احراز هویت
   چاپ اوراق رسمی مثل سربرگ، فاکتور، قرارداد، ضمانت‌نامه و غیره، مشروط به احراز هویت قانونی سفارش‌دهنده است. چاپخانه مسئول نیست در صورتی که جعل یا سوءاستفاده از این اسناد شده باشد، مگر اینکه احراز هویت انجامیده باشد.

4. ابعاد، رزولوشن، فرمت و رنگ فایل ارسالی

   • فایل باید با کیفیت مناسب ارسال شود؛ معمولاً حداقل رزولوشن برای چاپ افست و دیجیتال ۳۰۰ dpi است.

   • فضای رنگی (Color Mode) مناسب: معمولاً CMYK؛ زیرا RGB ممکن است در چاپ اختلاف رنگ ایجاد کند.

   • تبدیل فونت به مسیر (Outline) تا مشکلات عدم شناسایی فونت در چاپخانه پیش نیاید.

   • استفاده از فرمت‌های استاندارد مثل PDF/X، TIFF، JPEG با کیفیت بالا و ذخیره صحیح فایل‌ها.

5. حاشیه‌ها و خط برش (Bleed / Safe Zone)
   برای جلوگیری از حذف قسمت‌هایی از طرح در هنگام برش، باید حاشیهٔ امن برای متن و عناصر اصلی طراحی در نظر گرفته شود و تصویر زمینه (یا رنگ پس‌زمینه) تا بیرون از خط برش ادامه یابد.

6. زمان تحویل و تغییرات سفارش
   سفارش‌دهنده باید طرح نهایی را تأیید کند؛ پس از تأیید معمولاً امکان تغییرات بزرگ وجود ندارد یا همراه با هزینه و تأخیر است. کنسل کردن سفارش باید در بازه تعیین شده قابل انجام باشد؛ در غیر این صورت هزینه‌هایی بابت مراحل انجام شده (طراحی، آماده‌سازی) اخذ می‌گردد.

7. تعهد نسبت به کیفیت و متریال مصرفی
   چاپخانه باید متریال مناسب با شرایط محیطی (داخل، خارج، نور، رطوبت و غیره) استفاده کند، و جوهر یا مواد چاپی باید ماندگاری کافی داشته باشند. انتخاب نوع کاغذ یا بستر چاپ باید متناسب با کاربرد باشد.

قوانین و مقررات ویژه چاپ لارج فرمت

چاپ لارج فرمت شامل چاپ بنر، فلکسی، فضاهای تبلیغاتی محیطی بزرگ، و معمولاً متریال‌هایی با عرض بزرگ و طول نامحدود است. قوانین آن علاوه بر قوانین عمومی موارد زیر را در بر می‌گیرد:

1. نوع متریال و جوهر
   انتخاب متریال مناسب با فضای نصب (داخل / خارج) ضروری است؛ مثلاً مقاومت در برابر نور خورشید، باران، رطوبت.
   جوهری که برای فضای خارجی استفاده می‌شود باید ضد UV، با دوام و قابل تحمل شرایط جوی باشد.

2. ابعاد و رزولوشن طراحی
   در طراحی لارج فرمت، رزولوشن لازم معمولاً پایین‌تر از چاپ افست است چون فاصله دید زیاد است، اما حتما باید از کیفیت تصویر مناسب و بدون پیکسل شدن استفاده شود.
   رعایت نسبت‌ها و تناسبات طراحی با عرض و طول چاپ، به ویژه برای بنرهای بسیار بلند یا عریض.

3. حاشیه امن و خطوط برش / دوخت
   برای بنرها و فلکسی‌ها معمولاً حاشیه‌ای باید در نظر گرفته شود تا در هنگام برش و نصب، بخش مهم طرح حذف نشود.

4. نصب و شرایط مکان

   • بنر یا فلکسی باید طوری نصب شوند که در برابر باد، باران، برف مقاوم باشند؛ مهارهای لازم در چهار طرف یا نقاط پشتیبانی درنظر گرفته شود.

   • محل نصب باید از نظر دید (فاصله مخاطب) بررسی شود تا متن و تصویر در ابعاد مناسب خوانا باشد.

5. تأیید طرح پیش از چاپ

   • معمولاً چاپخانه نمونه یا پیش‌نمایشی از طرح چاپ‌شده (mock-up) به مشتری ارائه می‌دهد تا طراحی، رنگ‌ها، ابعاد و جزئیات تایید شود.

   • در صورتی که متریال خاصی انتخاب کرده باشد (مثلاً فلکسی بک‌لایت، مش، استیکر خاص) باید نمونه یا مشخصات متریال به مشتری ارائه شود.

قوانین و مقررات ویژه چاپ افست

چاپ افست عموماً برای تیراژ بالا، چاپ روی کاغذ یا مقوا، و مواردی که دقت رنگ و کیفیت بالا اهمیت دارد استفاده می‌شود. قوانین مخصوص آن به شرح زیر است:

1. آماده‌سازی فایل طراحی

   • فایل طراحی باید با کیفیت بالا (حداقل ۳۰۰ dpi) تهیه شود.

   • استفاده از فضای رنگی CMYK برای تمامی اجزا (متن، تصویر) ضروری است.

   • تبدیل فونت‌ها به مسیر (Outline) تا در چاپخانه مشکلی پیش نیاید.

   • شامل پیش‌نمایش‌هایی برای رنگ (Color Proof)، پرینت آزمایشی اگر لازم باشد.

2. متریال چاپی
   انتخاب نوع کاغذ، گرماژ مناسب، روکش (گلاسه، مات، نیمه‌مات، UV) با توجه به کاربرد محصول ضروری است.

3. تیراژ و اقتصادی بودن کار
   چاپ افست معمولاً اقتصادی‌تر برای تیراژ بالا است؛ بنابراین سفارش‌دهنده باید برآورد کند که تعداد سفارش به حدی هست که هزینه آماده‌سازی و دستگاه توجیه شود.
   برای سفارشات خیلی کم، هزینه هر واحد ممکن است زیاد شود به دلیل هزینه ثابت آماده‌سازی (پلیت، دستگاه، تنظیم رنگ).

4. زمان آماده‌سازی و تحویل
   زمان آماده‌سازی طرح، ساخت پلیت، تنظیم دستگاه، خشک شدن مرکب و برش باید در برآورد زمان سفارش محسوب شود.
   پس از تأیید نهایی طرح، تغییرات معمولاً هزینه‌بر بوده و ممکن است دیر قابل انجام باشد.

5. کنترل رنگ و کیفیت
   چاپخانه باید استانداردهای کنترل کیفیت رنگ، توازن رنگ‌ها، بازتولید رنگ سازمانی (اگر موجود باشد) را رعایت کند.
   همچنین باید از ابزارها و پروسه‌هایی مانند پیش‌پردازش، تصحیح رنگ، proof و separation در مراحل طراحی و چاپ استفاده شود.

قوانین و مقررات ویژه چاپ دیجیتال

چاپ دیجیتال شامل چاپ مستقیم از فایل دیجیتال به مدیوم چاپ است؛ معمولاً برای تیراژ پایین‌تر، سفارش‌های سریع و زمانی که تغییرات زیاد مد نظر باشد. قوانین ویژه این روش:

1. سرعت و انعطاف در تولید
   چون چاپ دیجیتال نیاز به ساخت پلیت ندارد، زمان آماده‌سازی کمتر است و امکان تغییرات نهایی طرح وجود دارد. اما معمولاً هزینه واحد چاپ برای هر نسخه در تیراژ پایین‌تر بالاتر است.

2. کیفیت فایل و رنگ
   همانند چاپ افست، فایل باید دارای رزولوشن مناسب (معمولاً ۳۰۰ dpi) باشد. برای چاپ دیجیتال که جزئیات صاف مهم هستند، وضوح تصاویر اهمیت دارد.
   فضای رنگی CMYK و تطبیق رنگ‌ها به چاپ ضروری است.

3. متریال و محدودیت‌ها
   برخی کاغذها و متریال‌ها برای چاپ دیجیتال مناسب نیستند یا باعث مشکلاتی مثل جذب متفاوت جوهر، کشیدگی، یا اختلاف رنگ می‌شوند.
   برای چاپ دیجیتال روی متریال‌های بزرگ یا ضخیم، تجهیزات چاپخانه باید توانایی این چاپ را داشته باشد.

4. تعدیل هزینه‌ها در تیراژ پایین
   برای سفارشاتی کم‌شمار یا کارهایی که نیاز به چند نمونه دارد، چاپ دیجیتال می‌تواند مقرون به صرفه‌تر باشد.
   سفارش‌های دیجیتال معمولاً پیش‌پرداخت دارند یا هزینه طراحی جداگانه محاسبه می‌شود.

5. تحویل، بازبینی و تغییرات
   مشابه افست، طرح باید قبل از چاپ نهایی توسط مشتری تأیید شود؛ پس از چاپ امکان اصلاحات وجود ندارد.
   در قرارداد یا سفارش دیجیتال باید زمان تحویل مشخص باشد؛ هر گونه تأخیر یا اشکال فنی باید در مقررات سفارش درج شود.

نتیجه گیری

با توجه به موارد فوق، سفارش‌دهنده و چاپخانه هر دو مسئولند تا:

• پیش از ارسال طرح، تمامی مقررات قانونی، فنی و فرهنگی را بررسی نمایند؛

• طراحی از نظر رنگ، فرمت، رزولوشن و متریال مناسب باشد؛

• قلمرو قانونی کشور در زمینه تبلیغ، نشر تصویر و استفاده از محتوای بصری رعایت شود؛

• توافق شفافی در مورد زمان تحویل، هزینه، شرایط تغییر یا کنسل شدن سفارش وجود داشته باشد؛

• کیفیت چاپ و دوام متریال مطابق با کاربرد مورد نظر باشد (داخل/خارج، مقاومت در برابر نور، شرایط جوی، رطوبت و غیره)